Πρόγραμμα των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου Γενοκτονίας
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ
Η Ιερή Εικόνα της Παναγίας Σουμελά θα βρίσκεται από τις 15 Μαΐου στον Ιερό Ναό Κωνσταντίνου και Ελένης στον Πειραιά (απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο). Στις 21 Μαΐου, με το πέρας της ιερής ακολουθίας υπέρ των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, θα ξεκινήσει η λιτανευτική πομπή της Ιερής Εικόνας προς την Πλατεία Αλεξάνδρας όπου και θα γίνει η επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ. Στη συνέχεια η Ιερή Εικόνα θα επιστρέψει στον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης για το Ιερό Προσκύνημα.
Στην Πλατεία Αλεξάνδρας θα ακολουθήσει σύντομη ομιλία με ιστορική αναφορά στην Γενοκτονία1 και θα ακολουθήσει η τελετή των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου, με χαιρετισμούς από Εκπροσώπους της Πολιτείας, Ποντιακών Σωματείων, Δωρητή του Μνημείου και του Δημιουργού του Έργου. Μετά το πέρας των χαιρετισμών θα ακουστεί το άσμα-ύμνος «Αητέντς' επαραπέτανεν2» (Αετός περιπετούσε) ως φόρος τιμής στους νεκρούς.
Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με Πυρρίχιο Χορό3, Κατάθεση Στεφάνων και θα λήξει με το ανάκρουσμα του Εθνικού Ύμνου.
ΓΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
(1Αποσπάσματα από το βιβλίο του Δημήτριου Ψαθά)
Εκδόσεις Μάρη, Αθήνα
2 ΑΗΤΕΝΤΣ' ΕΠΑΡΑΠΕΤΑΝΕΝ
Αητέντς' επαραπέτανεν
Ψηλά 'ς σα επουράνια
ούϊ αμάν, αμάν.
Είσεν τσιαγκία κόκκινα
Και το κουδούκ' νατ' μαύρον
ούϊ αμάν, αμάν.
Εκράτ' νεν και 'ς σα κάρτσια του
Παλληκαρί' βρασιόνας
ούϊ αμάν, αμάν.
Αητέ μ' για δός μ' ας σο κρατείς
Για πε με όθεν κείται
ούϊ αμάν, αμάν.
Ας' σο κρατώ 'κι δίγω σε
Αρ' όθεν κείται λέγω
ούϊ αμάν, αμάν.
Ακεί 'ς 'σο πέραν το ρασίν
Σο'πέραν κιαν τ' ελάτια
ούϊ αμάν, αμάν.
Μαύρα πουλία τρωγν' ατον
Και άσπρα τριγυρίσκουν
ούϊ αμάν, αμάν.
'Σ σην θάλασσαν κολυμπετής
σ' ομάλια πεχληβάνος
ούϊ αμάν, αμάν.
'Σ σον πόλεμον τραντέλλενας
Του Πόντου παλληκάρι
ούϊ ναϊλιε 'μεν ντο θα 'ίνουμε.
3 ΠΥΡΡΙΧΙΟΣ – Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΧΟΡΩΝ
Πυρρίχιος. Το κόσμημα των Ποντίων
(ή Σέρρα: «όρχησις είς ιερά και από το είς ιερά, Σιέρα=Σέρρα κατά τον Καθ. Ευγ. Δρεπανίδη).
Οι Πόντιοι διατηρώντας τις αρχαίες παραδόσεις διέσωσαν και διατήρησαν δια μέσω των αιώνων εκτός από το αρχαίο ομηρικό γλωσσικό τους ιδίωμα και τους πανάρχαιους Ελληνικούς χορούς και ιδιαιτέρως τον σπουδαιότερο αρχαίο πολεμικό χορό των Ελλήνων τον Πυρρίχιο. Ήταν πανελλήνιος χορός και τον χόρευαν στις μεγάλες γιορτές τα Μικρά και Μεγάλα Παναθήναια και η κατάρτισή του ήταν ένα από τα μελετήματα της χορηγίας. Σύμφωνα με όλες τις γραπτές πηγές της αρχαιότητας αλλά και απεικονίσεις σε αγγεία (αττικά μελανόμορφα 6ου αι. π.χ. ή όψιμη γεωμετρικής τέλη 8ου αι. π.χ.) ο Πυρρίχιος ήταν ένας από τους ενόπλιους χορούς. Κατά τον Ευρυπίδη (Ανδρομάχη 1135) και άλλους συγγραφείς δημιουργήθηκε από τον Πύρρο που ταυτίζεται με τον Νεοπτόλεμο τον γιο του Αχιλλέα. Ο Πύρρος χόρεψε τον Πυρρίχιο αφού νίκησε τον Ευρύπολο έναν σύμμαχο των Τρώων. Επίσης ο Αχιλλέας χόρεψε αυτόν το χορό για να τιμήσει το νεκρό του φίλο Πάτροκλο. Η Αθηνά τον χόρεψε αμέσως μετά τη γέννηση της, από το κεφάλι του Δία και μετά τη νίκη της εναντίον των Γιγάντων.
Κατ' άλλους συγγραφείς ο χορός αυτός ήταν επινόηση της θεάς Αθηνάς ή των Διόσκουρων και αποδίδεται στον Πυρρίχιο από την Κρήτη ενώ άλλοι τον συνδέουν με τους Κουρήτες και τους Κορύβαντες .
Την καλύτερη περιγραφή του χορού μας την δίνει ο Πλάτων (Νόμοι 6.8.15). Ο χορευτής με χορευτικές κινήσεις προσποιείται ότι βρίσκεται στη μάχη άλλοτε αμύνεται και άλλοτε επιτίθεται.
«....εν κύκλω χορευόμενος πολεμικός Σέρα – χορός, εις ον συνήθως λαμβάνουσι μέρος χορευταί φέροντες ολόκληρον την πανοπλίαν αυτών και ενδεδυμένοι την επιχώριον στολήν, τα ζίκπας. Το όνομα του χορού τούτου προέρχεται εκ του παρά τα Πλάτανα ποταμού Σέρα. Παρά τούτον υπάρχουσι δύο χωρία, ων οι κάτοικοι εφημίζοντο ως οι κάλλιστοι χορευταί του όντως δυσκολότατου αλλά και θεαματικότατου τούτου χορού.
Αι κατά πάσας τας διευθύνσεις κινήσεις του σώματος, η στενή προς αλλήλους των χορευτών σύσφιγξις, η βίαια προς το δάπεδον στροφή, των ποδιών οι κτύποι και των όπλων οι γδούποι, αι συσπάσεις των μυών του σώματος, ο ενθουσιασμός ο καταλαμβάνων τους χορευτάς, των θεωμένων αι επευφημίαι, η πανταχού εν είδει σπινθήρος μεταδιδόμενη συγκίνησης, πάντα ταύτα προσδίδουσι τοιαύτην πρωτοτυπίαν και τοσαύτην αίγλην εις το χορευτικόν σύμπλεγμα, ώστε δικαίως θα ηδύνατο τις να κατατάξη τον Σέρρα-Χορόν μεταξύ των διασημοτέρων χορών ολοκλήρου του κόσμου».
Κ. Παπαμιχαλόπουλος: Περιήγησις εις τον Πόντον